Author Archives: admin

Equal Rights for Human Beings

(Amrit Pal Singh ‘Amrit’)

The Article 1 of the Universal Declaration of Human Rights says:

All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.

Plain language version: When children are born, they are free and each should be treated in the same way. They have reason and conscience and should act towards one another in a friendly manner.

Born Free

The God (My atheist brothers would prefer the word ‘nature’ instead) has created every person free. It means every person has personal rights or liberty, as one who is not in slavery or confinement.

Equal Rights

There are many basic human rights. Every human being is entitled to all the rights, without distinction of race, colour, sex, language, religion, social origin, or other status. When we say every human being is equal in rights, it simply means that every person has every right what anyone else enjoys. A person or a group of persons could not be allowed to enjoy certain privileges. Privileges enjoyed by a certain caste or group enabling them to do whatever they like result in social unrest in the long run.

Equal In Dignity

Dignity is state of being worthy of esteem or respect. Dignity means that a human being has an inborn right to be valued and get fair treatment. Dignity also has expressive meanings relating to human worth. Every person has been created by the God equal in dignity.

Endowed With Reason

Human beings are endowed with reason. They have the capacity for logical, rational, and investigative thinking.

Conscience

Conscience is the sense of right and wrong that governs a person’s thoughts and actions. Humans are bestowed with conscience as well. They know what is wrong and what is right.

It means that as a human being, everyone is capable to understand that stealing is wrong. It means that everyone understands that providing someone with food is right.

These points (of reason and conscience) in the Article 1 of Universal Declaration of Human Rights are very important. If someone steals something, he cannot say that imprisonment as an act of punishment to him is contrary to his basic right of freedom (because he is born free). A criminal must understand that he can be punished for his crimes. Also, he cannot argue that he did not know that stealing is bad. As a human being, because he is gifted with reason and conscience, he naturally knows what is right and wrong.

Spirit of brotherhood

Humans are born free. They are equal. They are equal in rights. They are equal in dignity. Because they are blessed with reason and conscience, they must know that other people have same rights as well. Rights of other people should also be protected. All are equal means all belong to one race, that is to say humanity. We all belong to one family. Thus, the Article 1 of the Universal Declaration of Human Rights expects that everyone ‘should act towards one another in a spirit of brotherhood’.

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਬਾਰੇ ਕੁੱਝ ਵੀਚਾਰ

(ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’)

ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਿਸਟਮ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਚੋਣ ਵੋਟਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਡੈਮੋਕਰੇਸੀ ਦੇ ਇਸ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ, ਲੋਕ ਤੰਤਰ ਦੇ ਇਸ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਠੀਕ ਜਾਪਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਗ਼ਲਤ ਵੀ ਨਹੀਂ, ਜੇ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਜਾਣੂ ਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਵੋਟਰ ਵੋਟਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੁਚੱਜੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰ ਲੈਣ । ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਖ਼ਰਾਬੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਖਦੀ ।

ਸਮੱਸਿਆ ਉਦੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦਾ ਇਹ ਸਿਸਟਮ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਥ-ਕੰਡਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਲੋਕ, ਜੋ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਜਾਣੂ ਨਹੀਂ ਤੇ ਜੋ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਨਹੀਂ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਲਈ ਵੋਟਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਲੋਕ, ਜੋ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉੱਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੋ ਬੈਠਦੇ ਹਨ । ਵੋਟਰ ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੀ ਵੋਟਾਂ ਪਾਉਣਗੇ, ਜਿਸ ਦੇ ਵੀ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰਨਗੇ, ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉੱਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੋ ਜਾਏਗਾ । ਦੇਖਣ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਅਯੋਗ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵੋਟਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਤਾਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਦਾ ਫ਼ਾਇਦਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ । ਵੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਤਕ ਦੀ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ । ਇਹ ਸਭ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਮਨਮਤਿ ਦੀਆਂ ਹਨ । ਡੈਮੋਕਰੇਸੀ ਦੇ ਇਸ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਇਸ ਨਾਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੋਈ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਾ ਹੋ ਕੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਣ ਕਰ ਗਿਆ ਹੈ ।

ਗੱਲ ਸਿਰਫ਼ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਡੈਮੋਕਰੈਟਿਕ ਸਿਸਟਮ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉੱਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੋਣ ਵਾਸਤੇ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਵੀ ਸਹਾਰਾ ਲਿਆ ਗਿਆ । ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉੱਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੋਣ ਲਈ ਚਾਕੂ-ਛੁਰੀਆਂ ਚੱਲੀਆਂ, ਡਾਂਗਾਂ ਚੱਲੀਆਂ, ਗੋਲੀਆਂ ਚੱਲੀਆਂ । ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੇ ਬਾਹਰ ਅਤੇ ਅੰਦਰ ਹੋਈ ਹਿੰਸਾ ‘ਤੇ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਪਿਆ । ਜ਼ਾਹਿਰ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕੁੱਝ ਹੋਣ ਨਾਲ ਆਮ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਿੰਦਗੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ । ਇਸ ਨਾਲ ਹੋਰਨਾਂ ਫ਼ਿਰਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਬਦਨਾਮੀ ਹੋਈ ਹੈ ।

ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਵੋਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਤੇ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉੱਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੋਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਵੀ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕੀਤਾ ਤੇ ਕਈ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਵੀ ਹੋਏ । ਉਹ ਸਥਾਨਕ ਸੰਗਤਾਂ ਪ੍ਰਸੰਸ਼ਾਯੋਗ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੁਚੱਜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚੱਲ ਕੇ ਅੱਛੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸੌਂਪਿਆ । ਜਿੱਥੇ ਗ਼ਲਤ ਲੋਕ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉੱਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੋਏ, ਉੱਥੇ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ ਹੀ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਗ਼ਲਤ ਲੋਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉੱਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੋਏ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪ-ਹੁਦਰੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ । ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਤੇ ਬਾਹਰ ਵੀ ਬੁਰਛਾਗਰਦੀ ਕਰਦੇ ਹੀ ਰਹੇ ਹਨ । ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ । ਐਸੀਆਂ ਕਈ ਘਟਨਾਵਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ । ਮਨਮਤੀਆਂ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਸਟੇਜਾਂ ਤੋਂ ਬੋਲਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਬੋਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ । ਅਜਿਹਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ, ਜਿੱਥੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਲੋਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉੱਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੋ ਗਏ ।

ਐਸਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉੱਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਡੇ ਹੀ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ । ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਹਕੂਮਤ ਦਾ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਕਈ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਉੱਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਮਹੰਤਾਂ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਸੀ । ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਉੱਤੇ ਮਹੰਤ ਨਾਰਾਇਣਦਾਸ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਸੀ, ਜੋ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਮਨਮਤੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰਦਾ ਸੀ । ਜਿਵੇਂ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਦੇ ਕਈ ਮਨਮਤੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਦਆਰੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ, ਮਹੰਤ ਨਾਰਾਇਣਦਾਸ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਤਾ । ਸੈਂਕੜੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਜਦੋਂ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਮਹੰਤ ਨਾਰਾਇਣਦਾਸ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਉੱਤੇ ਅਨੇਕ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਭਾਈ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜੰਡ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਨਾਲ ਲਟਕਾ ਕੇ ਜ਼ਿੰਦਾ ਜਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਅਠਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਿਰ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਉੱਤੇ ਮੱਸਾ ਰੰਘੜ ਨੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ । ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਉੱਥੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਵਰਜਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ।

ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ, ਬਲਕਿ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਉਸ ਵਕਤ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਨੇ ਨੌਵੇਂ ਸਤਿਗੁਰੂ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦੁਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਵੀ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦਿੱਤਾ ਸੀ । ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦੁਰ ਸਾਹਿਬ ਜਦੋਂ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਵਾਸਤੇ ਗਏ, ਤਾਂ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਕਾਬਜ਼ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਨੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ । ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਹੀ ਉੱਥੋਂ ਜਾਣਾ ਪਿਆ ।

ਮੈਂ ਜੋ ਇਹ ਤਿੰਨ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਹਨ । ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਮਹੰਤ ਨਾਰਾਇਣਦਾਸ, ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਮੱਸਾ ਰੰਘੜ, ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਉੱਤੇ ਹੀ ਕਾਬਜ਼ ਉਹ ਪੁਜਾਰੀ ਧਰਮ ਤੋਂ ਗਿਰੇ ਹੋਏ ਲੋਕ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਇਹ ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਠੀਕ ਸਨ ਜਾਂ ਉਹ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਸਨ ਜਾਂ ਉਹ ਧਾਰਮਿਕ ਸਨ । ਇਸ ਦਾ ਇਹ ਮਤਲਬ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੀ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਕ ਗੱਲ ਹੋਰ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵਾਸਤੇ ਰਿਹਾ ਵੀ ਨਹੀਂ । ਅਖ਼ੀਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਬਜ਼ਾ ਛੱਡਣਾ ਹੀ ਪਿਆ । ਮੱਸਾ ਰੰਘੜ ਨੂੰ ਤਾਂ ਮਰਨਾ ਪਿਆ । ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਤੇ ਭਾਈ ਮਹਿਤਾਬ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜਾ ਕੇ ਮੱਸਾ ਰੰਘੜ ਦਾ ਸਿਰ ਵੱਢ ਦਿੱਤਾ ਸੀ । ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਪਾਉਂਟਾ ਸਾਹਿਬ ਉੱਤੇ ਮਹੰਤ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਸੀ । ਇੱਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਨੇ ਮਹੰਤ ਦਾ ਉਹ ਕਬਜ਼ਾ ਛੱਡਵਾਇਆ । ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੁਣ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਕੋਲ ਹੈ ।

ਕਹਿਣ ਦਾ ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਕਿਸੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਇਹ ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਧਾਰਮਿਕ ਹਨ । ਇਸ ਦਾ ਇਹ ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਹਨ । ਇਸ ਦਾ ਇਹ ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ । ਜੇ ਕੋਈ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉੱਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੈ, ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਉਹ ਕਬਜ਼ਾ ਕਿਸੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਵਰਤ ਕੇ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ । ਜੇ ਕੋਈ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉੱਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੋ ਕੇ ਮਨਮਤੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਨਾ ਸਮਝੇ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਇਹ ਕਬਜ਼ਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵਾਸਤੇ ਰਹੇਗਾ । ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਨਾ ਸਮਝੇ ਕਿ ਆਮ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ । ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਨਾ ਸਮਝੇ ਕਿ ਉਹ ਆਮ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤਕ ਧੋਖੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਸਕੇਗਾ ।

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਬਣਨ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਦੀ ਤੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸੰਗਤ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ । ਮੈਂ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਸੰਗਤ ਦੀ ਉਹ ਸੇਵਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਹੋਰ ਲੋਕ ਸ਼ਾਇਦ ਨਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋਣ । ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦੇ ਮਿਲੇ ਹੋਏ ਇਸ ਮੌਕੇ ਨੂੰ ਐਂਵੇਂ ਅਜਾਂਈਂ ਨਾ ਗੁਆ ਦੇਣ । ਸੁਭਾਗੇ ਹਨ ਉਹ ਜੀਵ, ਜੋ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੀ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸੁਚੱਜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

Short Comments

Gurdwara Patshahi 6, Kurukshetra, Haryana

On January 19, 2014, I was in the historic city of Kurukshetra in Haryana State (India) for a research project… In this picture is seen the Gurdwara Patshahi 6.

January 20, 2014

———–

Amrit Prays for the world peace.

I wish all of my friends and foes a very happy new year… I pray for world peace… I desire that in this year, the human race will be able to control the biggest danger ever to the humanity, that is to say international terrorism… I hope that in this year, all religions and sects will help their followers to obtain the love of the God Almighty… The God is very caring, loving and merciful… May the God bless you!

January 1, 2014

———–

We have added a video to our YouTube Channel Jyotish Baare (Punjabi) ਜੋਤਿਸ਼ ਬਾਰੇ. ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਜੋਤਿਸ਼ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ…

December 16, 2013

———–

Universal Declaration of Human Rights

December 10, 2013

———–

'Amrit' Has A Think

December 9, 2013

———–

“Yesterday, you allowed an evil cultist to fool you on the name of religion. Yesterday, you let a racist to dupe you on the name of race. Yesterday, you permitted a hatemonger to deceive you on the name of language. Yesterday, you agreed to a politician to fool you on the name of nationality. Yesterday, you tolerated a bigot to bamboozle you on the name of gender. And, all those things are happening even today. They are happening today, because you allowed them to happen yesterday. And, sorry to say, they will be happening tomorrow as well, because you are allowing them to take place today.” – Amrit Pal Singh ‘Amrit’. Read More in What You Tolerate Today Will Go On Tomorrow.

December 1, 2013

———–

अवधूत दत्तात्रेय जी ने राजा यदु को उपदेश करते हुये कहा था: –

आशा हि परमं दु:खं
नैराश्यम परमं सुखम।।

आशा रखना ही सबसे बड़ा दुख है और आशा-रहित होना ही सबसे बड़ा सुख है।

बात बड़ी गहरी है।

किसी वस्तु आदि की आशा करते करते, यदि वह मिल भी जाये, तो मन कहता है कि इसमें ख़ास क्या? यह तो मिलनी ही थी। इस की तो पहले से ही पूरी-पूरी आशा थी। कथित सुख मिलने पर भी भीतर से ख़ुशी न-हुई-सी ही हुई।

किसी वस्तु आदि की आशा करते करते, यदि वह न मिली, तो दुख ही दुख महसूस होता है। मन कहता है कि मैं इतनी आशा लगा कर बैठा था। यह तो मेरा अधिकार था। दुख है, बहुत दुख है कि यह मुझे नही मिली।

यदि किसी वस्तु आदि की आशा की ही न गई हो, और वस्तु न मिले, तो दुख कैसा? और, यदि किसी वस्तु आदि की आशा की ही न गई हो, फिर भी वह मिल जाये, तो क्या कहना ! आशा न की थी, नैराश्य रहे, और दुख से बचे रहे।

अमृत पाल सिंघ ‘अमृत’

नवम्बर २६, २०१३

———–

ਅਵਧੂਤ ਦੱਤਾਤ੍ਰੇਅ ਜੀ ਨੇ ਰਾਜਾ ਯਦੂ ਨੂੰ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਆਖਿਆ ਸੀ: –

ਆਸ਼ਾ ਹਿ ਪਰਮਮ ਦੁਖਮ
ਨੈਰਾਸ਼ਯਮ ਪਰਮਮ ਸੁਖਮ॥

ਆਸਾ ਰੱਖਣਾ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦੁੱਖ ਹੈ ਤੇ ਆਸਾ-ਰਹਿਤ ਹੋਣਾ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸੁੱਖ ਹੈ ।

ਗੱਲ ਬੜੀ ਡੂੰਘੀ ਹੈ।

ਕਿਸੀ ਵਸਤੂ ਆਦਿ ਦੀ ਆਸਾ ਕਰਦੇ-ਕਰਦੇ, ਜੇ ਉਹ ਮਿਲ ਵੀ ਜਾਏ, ਤਾਂ ਮਨ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਖ਼ਾਸ ਕੀ? ਇਹ ਤਾਂ ਮਿਲਣੀ ਹੀ ਸੀ । ਇਸ ਦੀ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਪੂਰੀ ਪੂਰੀ ਆਸ ਸੀ । ਅਖੌਤੀ ਸੁੱਖ ਮਿਲਣ ਨਾਲ ਵੀ ਅੰਦਰੋਂ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨਾ ਹੋਈ ਵਰਗੀ ਹੀ ਹੋਈ।

ਕਿਸੀ ਵਸਤੂ ਆਦਿ ਦੀ ਆਸਾ ਕਰਦੇ-ਕਰਦੇ, ਜੇ ਉਹ ਨਾ ਮਿਲੀ, ਤਾਂ ਦੁੱਖ ਹੀ ਦੁੱਖ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਮਨ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਇੰਨੀ ਆਸ ਲਗਾ ਕੇ ਬੈਠਾ ਸੀ। ਇਹ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਹੱਕ ਸੀ । ਦੁੱਖ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਦੁੱਖ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ।

ਜੇ ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ ਆਦਿ ਦੀ ਆਸਾ ਕੀਤੀ ਹੀ ਨਾ ਗਈ ਹੋਏ, ਤੇ ਉਹ ਵਸਤੂ ਨਾ ਮਿਲੇ, ਤਾਂ ਦੁੱਖ ਕੇਹਾ? ਅਤੇ, ਜੇ ਕਿਸੀ ਵਸਤੂ ਆਦਿ ਦੀ ਆਸ ਕੀਤੀ ਹੀ ਨਾ ਗਈ ਹੋਏ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਮਿਲ ਜਾਏ, ਤਾਂ ਕੀ ਕਹਿਣਾ ! ਆਸ ਨਾ ਕੀਤੀ, ਨਿਰ-ਆਸ ਰਹੇ, ਤੇ ਦੁੱਖ ਤੋਂ ਬਚੇ ਰਹੇ ।

ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’

ਨਵੰਬਰ ੨੬, ੨੦੧੩

———–

“My definition of Freedom takes account of every right mentioned in the Universal Declaration of Human Rights, adopted by the United Nations on December 10, 1948. I also include in this definition the freedom from sectarian blind faith. Rights and freedoms mentioned in the Universal Declaration of Human Rights are the physical aspect of freedom and the freedom from sectarian blind faith is its psychological and academic aspect. The goal of physical as well as psychological and academic freedom can be reached right the way through the mysticism, that is to say the mystical experience of Ultimate Reality or the God.” – Amrit Pal Singh ‘Amrit’

November 16, 2013

———–

“Peace for Israel means security, and we must stand with all our might to protect her right to exist, its territorial integrity and the right to use whatever sea lanes it needs. Israel is one of the great outposts of democracy in the world, and a marvelous example of what can be done, how desert land can be transformed into an oasis of brotherhood and democracy. Peace for Israel means security, and that security must be a reality.” – Dr. Martin Luther King, Jr. (1929 – 1968)

November 10, 2013

———–

We have added a video to our YouTube Channel ਪਾਪ ਕਮਾਵਦਿਆ ਤੇਰਾ ਕੋਇ ਨ ਬੇਲੀ ਰਾਮ (ਕੀਰਤਨ)

November 2, 2013

———–

We have added a video to our YouTube Channel ਹੁਣ ਤਾਂ ਬੁਝਾ ਦੇ ਦੀਵਾ ਵੇ ਅੜਿਆ (ਕਾਵਿ) (Punjabi Poetry)

November 2, 2013

———–

More: Previous Comments

Harnaksh Syndrome

(Amrit Pal Singh ‘Amrit’)

According to Bhagwat Puran and Vishnu Puran, Prahlad was son of Harnikshipu, and Harnikshipu was a real brother of Harnaksh. Alternatively, Guru Amardas Ji, Guru Ramdas Ji, Bhagat Kabir Ji, and Bhagat Namdev Ji in Sri Guru Granth Sahib and Bhai Gurdas Ji in his‘Vaars’ mentioned that Prahlad was son of Harnaksh.

Nevertheless, it does not matter in any way whether his name was Hrinikshipu or Harnaksh; the story is same in these two versions.

Well, I would prefer the name ‘Harnaksh’ for Prahlad’s father.

Harnaksh was a king in ancient times. Ancient history tells us that he was a mighty ruler. He defeated many kings and spread his kingdom by force. It is said that he defeated even Indra, the king of gods.

Political power or royal power is a big deceiver. Guru Nanak Dev Ji said:

ਮਃ ੧ ॥ ਰਾਜੁ ਮਾਲੁ ਰੂਪੁ ਜਾਤਿ ਜੋਬਨੁ ਪੰਜੇ ਠਗ ॥ ਏਨੀ ਠਗੀਂ ਜਗੁ ਠਗਿਆ ਕਿਨੈ ਨ ਰਖੀ ਲਜ ॥

Royal power, wealth, beauty, social status and youth are the five deceivers. These deceivers have deceived the world; no one’s honor has been spared. (Guru Nanak Dev Ji ,Sri Guru Granth Sahib).

Harnaksh was not an exception. Royal power deceived him also.

He was a king, a political leader. Now, he wanted to be a religious figure as well. He wanted to be worshipped by everybody. He got the idea into his head that he himself was the God. He ordered all people to worship him.

On The Name Of Religion

I support freedom of faith. I believe that everyone has the right to preach his religious views. But, there is difference between ‘preaching’ and ‘imposing’. Harnaksh first preached and then started to impose his ideas by force, by use of violence. He followed simple rule, “follow me or face death”. …This is what I call ‘Harnaksh syndrome’.

Who on earth is not afraid of death? Everyone wants to live; and stay alive for long time. No one wants to pass away.

People started worshipping King Harnaksh. Harnaksh did not deserve to be worshipped. People were worshipping him, only because they were afraid. No one raised his voice against Harnaksh. His ministers, teachers in his kingdom and ordinary people started to say what he liked to hear. He became even more arrogant.

However, the opposition came from his own son. Prahlad was his youngest son. He was about 5 years old. Maharishi Narad, a well-known sage taught him the true worship. Prahlad started worshipping the God Almighty.

Prahlad was sent to school to learn worldly education. His teachers, Shand and Amark tried their best to convince Prahlad that Harnaksh was the God Almighty. Despite their efforts, Prahlad continued singing the Glory of real God.

As it was not enough, Prahlad led other students to worship the Real God. His peaceful manners and thoughts of divine happiness appealed other students. All of them started worshipping God.

Prahlad was summoned to the court of his father, King Harnaksh.

Prahlad tried to convince his father that God reveals Himself to all who devoted to Him. He told that the Supreme Lord is present everywhere.

Harnaksh ordered his assistants to kill Prahlad. They tried different means but they could not kill Prahlad by throwing him beneath the feet of big elephants, throwing him among huge snakes, employing destructive spells, hurling him from the top of a hill, starving him, exposing him to severe cold, winds, fire and water, or throwing heavy stones to crush him.

Raged in anger, Harnaksh took up his sword, got up from his throne, and struck his fist against a pillar with great irritation.

Then from within the pillar came a deafening sound, which had never before been heard. To prove that the Supreme Lord is present everywhere, even within the pillar of an assembly hall, wonderful form of the Lord, Narsingh, which could not be established to be either a man or a lion, emerged from the pillar. The Lord came into sight in His wonderful form in the assembly hall.

Lord Narsingh

Lord Narsingh placed Harnaksh on His lap, supporting him with His thighs, and in the doorway of the assembly hall the Lord very easily tore Harnaksh to pieces with the nails of His hand.

Prahlad was appointed the king. He ruled wisely and well ever after.

I sometime think that there must have been so many Harnakshs in this world in previous times. Many more will come in future as well. After gaining political as well as other powers, they will put in force their artificial ‘religion’. People with ‘Harnaksh Syndrome’ will use violent behavior to spread their religion in future as well.

Harnaksh syndrome is a mental disease, in which the patient uses religion and violence as means to get political power. Terrorism becomes his religion. By force he robs people, and declares that it was the order of the God. He destroys businesses and trades, and says I did so because the God asked me to do so. He commits every kind of sins, even rapes and killings, and then uses his invented ‘religion’ to hide his misdeeds. For him, religion is not a way to realise the God, but an outfit to hide his evil actions. He believes that by using the name of religion, he can easily fool ordinary people.

Calling their followers ‘believers’, declaring non-followers ‘infidels’, using violence to silence dissidents, killing non-followers, and claiming that it is ordered by the God; all these symptoms point toward only one disease, that is to say ‘Harnaksh syndrome’.

History repeats itself. Harnaksh was born and then destroyed. Those who come into power by violence are removed by violence. If any Harnaksh imposes his artificial religion by force, it will be destroyed by force, sooner or later.

Religion And Spirituality

(Amrit Pal Singh ‘Amrit’)

Religion is a particular system of faith and worship. It is a collection of beliefs and cultural systems. Religion is the opposite of atheism.

There are many personality cults in this world. Cult’s system of belief is treated as infallible truth by cult members. When the number of followers increases to a big level, the cult starts treating itself as a religion.

Spirituality on the other hand is the search for the sacred. It is the internal experience of an individual.

Religion can be viewed mainly as a social phenomenon, though we cannot ignore its political aspect as well. The spirituality can be understood on an individual level.

On The Name Of Religion

In the past, it was believed that the words ‘religious’ and ‘spiritual’ are synonymous. These words were often used to describe various aspects of religion. However, the word spiritual has in our time come to be associated with the private sphere of thought and Godly experience while the word religious came to be connected with the public sphere of membership in a religious institution with official set of guidelines or code of conduct.

Religion is to follow a spiritual leader, a prophet or Guru, whose teachings are written in a book. A prophet says there is God; and the follower believes that there is God. The follower believes so because the prophet he follows says so. The follower has no personal experience of the God; still he believes that there is God. This is a religious person.

It is possible to experience the God Almighty. This is the mystic experience. When such an experience takes place, the person starts believing in God. He believes in the God, because he has experienced the God. He believes so because he has now personal experience. This is merely a spiritual person.

There are more or less 4,000 religions in the world. The greater part of people in this world follows one of these religions. Majority of people who are followers of any religion are not spiritual persons. It simply means that they have no personal experience of the God. They believe that God exists, just because their religion says so.

A person can be religious as well as spiritual at the same time. It means that spirituality can be sought through traditional organized religions. It means that religion can show the way to attain spirituality.

On the other hand, it is potential that a person is spiritual, but not religious. It simply means that such a person does not follow a specific religion, but he has the mystical experience of the Beloved God. Many people identify themselves as ‘spiritual but not religious’ (SBNR). They have chosen a life stance of spirituality that rejects traditional religion as the one and only means of furthering spiritual development.

Here are three examples to explain my points:

(1) A teacher says that there is an XYZ city. His student believes his teacher. Because his teacher says there is an XYZ city, the student starts believing the existence of XYZ city. He has not visited the city. He believes that such city exists because of his faith on his teacher. His teacher’s statement can be true. His teacher’s statement can be false. The student believes him without any doubt. This is merely a religious person.

(2) A teacher tells about the existence of XYZ city. The student goes there and finds himself the city. This is a spiritual person who is religious also.

(3) A person by chance reached the XYZ city and came to know about it. This is a spiritual person.

Thus, there is difference between merely a religious person and a spiritual person.

‘A Threat’ Is A Weapon Of Terrorism

(Amrit Pal Singh ‘Amrit’)

Targeting civilians is a distinctive characteristic of terrorism. However, so far as the issue of ‘threat’ is concerned, I would like to make a point. The purpose of a threat is ‘to terrorize’; and ‘to terrorize’ is terrorism.

Terrorism is an evil ideology, which uses ‘terror’ as a resource to get hold of its goal. A terrorist can spread ‘terror’ with or without using weapons. Ordinary civilians can be terrorized merely by rumors too. And, ‘a threat’ is even more serious ‘weapon’

A terrorist can commit a terrorist activity by using ‘a threat’ only. Suppose, a terrorist aboard an aero plane has an apple wrapped in a piece of cloth. It is not a bomb, just an apple. He issues ‘a threat’ and says, “I have a bomb wrapped in a piece of this cloth.” And then he tries to hijack the aero plane. In this case, the terrorist has no weapon in his possession, but he uses ‘a threat’ to commit an act of terrorism.

Making threats to spread terror, to provide funds to terrorists, to give weapons to terrorists, and to provide a terrorist with any kind of help should also be considered a part of ‘wider’ definition of terrorism. Even if we believe that ‘a threat’ is not ‘terrorism’, we have to accept that ‘a threat’ can be used as a weapon of terrorism.

Four Features of Terrorist Organizations

(Amrit Pal Singh ‘Amrit’)

There is no universally accepted definition of terrorism. The UN Member States still have no agreed-upon definition of terrorism. For political reasons, one state’s ‘terrorist’ is considered a ‘freedom fighter’ by another state. This disagreement on such a grave issue is a main hindrance to effective international counter-terrorism actions.

An unbeaten international counter-terrorism action can be taken only when majority of countries are agreed upon a universally accepted definition of terrorism. If there is violence in any country, there are a few countries supporting the government of that country, and a few countries supporting rebel militant-groups. It means that for a few countries, the government of that country is terrorizing its own people and for others it is the rebel group which is a terrorist outfit.

While different governments for various political reasons are busy debating the definition of terrorism, thousands of innocent people are constantly being killed by various terrorist-groups in different parts of the world.

For most of people, terrorist activities include threatening, conspiring or attempting to commit acts of violence (with or without the use of any weapon) on any person or community, in the pursuit of goals that are generally political, religious, ethnic, or ideological. Such acts of violence include killing of people; to hijack airplanes, boats, buses or other vehicles; to destroy buildings and business etc.

Terrorism has four characteristic features: (1) the threat or use of violence; (2) a political/religious/ethnic/ideological objective; the wish to change the status quo; (3) the aim to spread fear by committing spectacular public acts; (4) the planned targeting of civilians.

If we identify terrorism by these four distinctive features, we can with no trouble reach the conclusion which organizations are terrorist outfits. A person could be a freedom-fighter (of his country) and a terrorist at the same time. It simply means he is trying to get freedom by the means of terrorism. It is good to be a freedom fighter, but it is very bad to be a terrorist. A freedom fighter militant attacks armed men of the system. On the other hand, a terrorist attacks even unarmed innocent civilians as well. To fight for freedom is everybody’s right, but using terrorism to achieve any goal is evil.

If above mentioned four characteristic features are found in any organization, it should be declared a terrorist group.

Previous Short Comments

More: Next Comments

———–

We have added three new videos to our YouTube Channel:

  1. ਜਾਗਰਤ, ਸੁਫਨਾ ਅਤੇ ਨੀਂਦ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ (ਭਾਗ ਦੂਜਾ)
  2. ਜਾਗਰਤ, ਸੁਫਨਾ ਅਤੇ ਨੀਂਦ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ (ਭਾਗ ਤੀਜਾ)
  3. ਜਾਗਰਤ, ਸੁਫਨਾ ਅਤੇ ਨੀਂਦ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ (ਚੌਥਾ ਤੇ ਆਖ਼ਰੀ ਭਾਗ)

October 8, 2013

———–

We have added a video to our YouTube Channel ਜਾਗਰਤ, ਸੁਫਨਾ ਅਤੇ ਨੀਂਦ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ (ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ)

October 5, 2013

———–

Sikh Youth Killed By Terrorists in Kenya Massacre

September 22, 2013

———–

Global terrorism is the biggest danger the humanity ever faced. Stop terrorism. Do… Or die…

अंतर-राष्ट्रीय आतंकवाद मानवता के सामने आया अब तक का सबसे बड़ा ख़तरा है। आतंकवाद को रोको। करो… या मरो…

ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ । ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ ਨੂੰ ਰੋਕੋ । ਕਰੋ… ਜਾਂ ਮਰੋ…

گلوبل دہشتگردی انصانیت کو درپیش اب تک کا سب سے بڑھا خطرہ ہے. دہشتگردی کو روکو. کرو یا مرو
September 15, 2013

———–

ਭਾਰਤੀਅਤਾ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਭਾਰਤੀ ਬੋਲੀ, ਭਾਰਤੀ ਪਹਿਰਾਵਾ, ਭਾਰਤੀ ਖਾਣਾ, ਭਾਰਤੀ ਸਭਿਆਚਾਰ, ਭਾਰਤੀ ਸੰਗੀਤ, ਭਾਰਤੀ ਧਰਮ ਆਦਿ। ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਸੋਚੀਏ ਕੀ ਅਸੀਂ ਭਾਰਤੀ ਹਾਂ?

ਸਤੰਬਰ ੧੪, ੨੦੧੩

———–

भारतीयता का अर्थ है भारतीय भाषा, भारतीय पहनावा, भारतीय खाना, भारतीय संस्कृति, भारतीय संगीत, भारतीय धर्म आदि। अब हम सोचें क्या हम भारतीय हैं?

सितम्बर १४, २०१३

———–

Indianness means, Indian language, Indian dress, Indian food, Indian culture, Indian music, Indian ‘Dharma’ etc. Think if we are Indians?

September 14, 2013

———–

ਦਿੱਲੀ ਸਾਮੂਹਕ ਬਲਾਤਕਾਰ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਅਦਾਲਤ ਵੱਲੋਂ ਸਾਰੇ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਬਿਲਕੁਲ ਸਹੀ ਫ਼ੈਸਲਾ ਹੈ ।

ਸਤੰਬਰ ੧੩, ੨੦੧੩

———–

दिल्ली सामूहिक बलात्कार मामले में अदालत की तरफ़ से सभी दोषियों को मौत की सज़ा बिलकुल सही फैसला है।

सितम्बर १३, २०१३

———–

ਇਕਾਂਤ-ਵਾਸ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਗੁਫ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਂ-ਬੱਧੀ ਆਤਮ-ਚਿੰਤਨ ਰੂਪੀ ਤਪ ਕਰਨ ਮਗਰੋਂ ਇਵੇਂ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਓਅੰਕਾਰ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਕੁਝ ਬੇਅਰਥ ਹੈ ।

ਸਤੰਬਰ ੧੨, ੨੦੧੩

———–

एकान्त-वास की गहरी गुफा में सालों आत्म-चिन्तन रूपी तप करने के पश्चात यूँ महसूस होता है, जैसे ओंकार के बिना सब कुछ व्यर्थ है।

सितम्बर १२, २०१३

———–

ਅਜੀਬ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ । ਜੇ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਅਨਾਥ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਂ 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹਾਂ, ਇਸ ਲਈ ਅਨਾਥ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦਾ । ਜੇ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਬਿਰਧ ਘਰ (ਓਲਡ ਏਜ ਹੋਮ) ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਂ ਅਜੇ 60 ਸਾਲ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ, ਇਸਲਈ ਬਿਰਧ ਘਰ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦਾ । ਕੀ ਕੋਈ ਅਨਾਥ ਆਸ਼ਰਮ 18 ਤੋਂ 60 ਸਾਲ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਲਈ ਨਹੀਂ ਹੈ?

———–

अजीब समस्या है। अगर मैं किसी अनाथाल्य में रहना चाहता हूँ, तो वे कहते हैं कि मैं 18 साल से अधिक आयु का हूँ, इसलिए अनाथाल्य में नही रह सकता। अगर मैं किसी वृद्ध आश्रम में रहना चाहता हूँ, तो वे कहते हैं कि मैं अभी 60 वर्ष का नही हुया, इसलिए वृद्ध आश्रम में नही रह सकता। क्या कोई यतीमखाना 18 से 60 वर्ष के व्यक्तियों के लिए नही है?

———–

“ਜੋ ਰਾਜਾ ਪਰਜਾ ਨੂੰ ਧਰਮ-ਮਾਰਗ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨਾ ਦੇ ਕੇ ਕੇਵਲ ਉਸ ਤੋਂ ਟੈਕਸ ਵਸੂਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਕੇਵਲ ਪਰਜਾ ਦੇ ਪਾਪ ਦਾ ਹੀ ਭਾਗੀਦਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਐਸ਼ਵਰਜ ਤੋਂ ਹੱਥ ਤੋਂ ਬੈਠਦਾ ਹੈ।” (ਸਲੋਕ ੨੪, ਅਧਿਆਏ ੨੧, ਚੌਥਾ ਸਕੰਧ, ਸ੍ਰੀ ਮਦ ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ)।

“जो राजा प्रजा को धर्म मार्ग की शिक्षा न देकर केवल उससे कर वसूल करने में लगा रहता है, वह केवल प्रजा के पाप का ही भागी होता है और अपने ऐश्वर्य से हाथ धो बैठता है।” (शलोक २४, अध्याय २१, चतुर्थ सकन्ध, श्रीमद भागवत पुराण)।

23-07-2013.

———–

ਗੰਗਾ ਕਿਨਾਰੇ ‘ਹਰਿ ਕੀ ਪਉੜੀ’ (ਹਰਿਦੁਆਰ) ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਹਰੀ-ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਗੁਜ਼ਾਰ ਦੇਣਾ ਕਿੰਨਾ ਚੰਗਾ ਹੈ ! ਦੁਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਕਤ ਬਰਬਾਦ ਕਰਨਾ ਕਿੰਨਾ ਮਾੜਾ ਹੈ !

गंगा किनारे ‘हरि की पौड़ी’ (हरिद्वार) पर बैठ कर हरि-चर्चा में सारी रात गुज़ार देना कितना अच्छा है ! दुनिया की फ़ज़ूल बातें में वक्त बर्बाद करना कितना बुरा है…

Amrit Pal Singh 'Amrit' at Hari Ki Pauri, Haridwar

———–

ਹਰ ਉਹ ਪਲ, ਜੋ ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਤੋਂ ਬਗ਼ੈਰ ਬੀਤਿਆ, ਗੁਨਾਹ ਬਣ ਗਿਆ । ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਤੇਰੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਤਿਉਂ-ਤਿਉਂ ਆਪਣੇ ਕੀਤੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਵੀ ਤਿੱਖਾ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੫ ॥ ਹਮ ਮੈਲੇ ਤੁਮ ਊਜਲ ਕਰਤੇ ਹਮ ਨਿਰਗੁਨ ਤੂ ਦਾਤਾ ॥ ਹਮ ਮੂਰਖ ਤੁਮ ਚਤੁਰ ਸਿਆਣੇ ਤੂ ਸਰਬ ਕਲਾ ਕਾ ਗਿਆਤਾ ॥੧॥ ਮਾਧੋ ਹਮ ਐਸੇ ਤੂ ਐਸਾ ॥ ਹਮ ਪਾਪੀ ਤੁਮ ਪਾਪ ਖੰਡਨ ਨੀਕੋ ਠਾਕੁਰ ਦੇਸਾ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਤੁਮ ਸਭ ਸਾਜੇ ਸਾਜਿ ਨਿਵਾਜੇ ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਦੇ ਪ੍ਰਾਨਾ ॥ ਨਿਰਗੁਨੀਆਰੇ ਗੁਨੁ ਨਹੀ ਕੋਈ ਤੁਮ ਦਾਨੁ ਦੇਹੁ ਮਿਹਰਵਾਨਾ ॥੨॥ ਤੁਮ ਕਰਹੁ ਭਲਾ ਹਮ ਭਲੋ ਨ ਜਾਨਹ ਤੁਮ ਸਦਾ ਸਦਾ ਦਇਆਲਾ ॥ ਤੁਮ ਸੁਖਦਾਈ ਪੁਰਖ ਬਿਧਾਤੇ ਤੁਮ ਰਾਖਹੁ ਅਪੁਨੇ ਬਾਲਾ ॥੩॥ਤੁਮ ਨਿਧਾਨ ਅਟਲ ਸੁਲਿਤਾਨ ਜੀਅ ਜੰਤ ਸਭਿ ਜਾਚੈ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਹਮ ਇਹੈ ਹਵਾਲਾ ਰਾਖੁ ਸੰਤਨ ਕੈ ਪਾਛੈ ॥੪॥੬॥੧੭॥(੬੧੩, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ)।

– ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’
ਅਪ੍ਰੈਲ ੧੪, ੨੦੧੩

———–

हर वह पल, जो तेरी याद के बिना बीता, गुनाह बन गया। जैसे-जैसे तुम्हारे नज़दीक होता जा रहा हूँ, वैसे-वैसे अपने किये गुनाहों का अहसास भी तेज़ होता जा रहा है।

सोरठि महला ५ ॥ हम मैले तुम ऊजल करते हम निरगुन तू दाता ॥ हम मूरख तुम चतुर सिआणे तू सरब कला का गिआता ॥१॥ माधो हम ऐसे तू ऐसा ॥ हम पापी तुम पाप खंडन नीको ठाकुर देसा ॥ रहाउ ॥ तुम सभ साजे साजि निवाजे जीउ पिंडु दे प्राना ॥ निरगुनीआरे गुनु नही कोई तुम दानु देहु मिहरवाना ॥२॥ तुम करहु भला हम भलो न जानह तुम सदा सदा दइआला ॥ तुम सुखदाई पुरख बिधाते तुम राखहु अपुने बाला ॥३॥ तुम निधान अटल सुलितान जीअ जंत सभि जाचै ॥ कहु नानक हम इहै हवाला राखु संतन कै पाछै ॥४॥६॥१७॥ (६१३, श्री गुरु ग्रंथ साहिब जी)।

– अमृत पाल सिंघ ‘अमृत’
अप्रैल १४, २०१३

———–

We have added these videos to our YouTube Channel:-

April 13, 2013

———–

ਕਿਸੇ ਯਤੀਮ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਤੀਬਰ ਇੱਛਾ ਛੁਪੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਆਪਣਾ ਹੋਵੇ । ਕਾਸ਼, ਇਹ ਯਤੀਮ ਸਮਝ ਜਾਏ ਕਿ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਆਪਣਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ।

– ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’
ਅਪ੍ਰੈਲ ੧੩, ੨੦੧੩

———–

किसी यतीम के मन में यह तीव्र इच्छा छिपी होती है कि कोई एक व्यक्ति तो उस का अपना हो। काश, यह यतीम समझ जाए कि एक प्रभु के बिना कोई भी अपना नहीं हो सकता।

– अमृत पाल सिंघ ‘अमृत’
अप्रैल १३, २०१३

———–

ਸ਼ਰੀਰ ਭਾਵੇਂ ਨਿਢਾਲ-ਜਿਹਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸ਼ਰੀਰ ਦਾ ਰੋਗ ਭਾਵੇਂ ਜਾਣ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲੈ ਰਿਹਾ, ਪ੍ਰੰਤੂ ਆਤਮ ਆਨੰਦ-ਮਗਨ ਹੈ । ਸਤਿਗੁਰੂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ, ਜਿਸਨੇ ਨੌ ਦੁਆਰਿਆਂ ਦੇ ਓਛੇ ਰਸਾਂ ਤੋਂ ਮਨ ਨੂੰ ਵੇਮੁਖ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਦਸਮਦੁਆਰ ਪਰਮਪੁਰਖ ਦੀ ਘਾਟੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰ ਕੇ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਬਾਕੀ ਨਹੀਂ ਰਹੀ ਹੈ ।

– ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’

ਨਵੰਬਰ ੭, ੨੦੧੨

———–

शरीर चाहे निढाल-सा हो रहा है, शरीर का रोग चाहे जाने का नाम ही नहीं ले रहा, किन्तु आत्मा आनंद-मग्न है। सद्गुरु का धन्यवाद, जिसने नौ द्वारों के ओछे रसों से मन को विमुख कर दिया है। दशम द्वार परमपुरुष की घाटी है, जिसमें भ्रमण कर के दुनिया के भ्रमण की इच्छा बाकी नही रही है।

– अमृत पाल सिंघ ‘अमृत’

नवम्बर ७, २०१२

———–

ਜਦੋਂ ਆਪਣੇ ਕੀਤੇ ਸਾਰੇ ਯਤਨ ਅਸਫਲ ਹੋ ਜਾਣ, ਜਦੋਂ ਆਪਣੀ ਸਮਰਥਾ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਟੁੱਟ ਜਾਏ, ਜਦੋਂ ਸੰਸਾਰੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਤੋਂ ਉਮੀਦਾਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਣ, ਉਦੋਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਜੰਗ ਲੜ ਰਹੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਹਾਰ ਪਰਤੱਖ ਦਿੱਖਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ । ਇਸ ‘ਹਾਰ’ ਉਪਰੰਤ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਸਮਝ ਆਉਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ‘ਹਾਰ’ ਮਗਰੋਂ ਹੀ ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਠਾਕੁਰ ਦੀ ਸ਼ਰਣ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸ਼ਰਣ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਉਹ ਪੂਰਣ ਸਮਰਪਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਖਦਾ ਹੈ, “ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ, ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਸ਼ਰਣ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਭ ਕੁੱਝ ਤੇਰੇ ਹੁਕਮ ‘ਤੇ ਹੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਤੇਰਾ ਹੁਕਮ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੈਂਨੂੰ ਭਵਸਾਗਰ ਤੋਂ ਰੱਖ ਲੈ, ਤੇਰਾ ਹੁਕਮ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੈਂਨੂੰ ਡੋਬ ਕੇ ਮਾਰ ਹੀ ਦੇ ।”

ਅਬ ਹਮ ਚਲੀ ਠਾਕੁਰ ਪਹਿ ਹਾਰਿ ॥ ਜਬ ਹਮ ਸਰਣਿ ਪ੍ਰਭੂ ਕੀ ਆਈ ਰਾਖੁ ਪ੍ਰਭੂ ਭਾਵੈ ਮਾਰਿ ॥੧॥
(੫੨੭, ਮਹਲਾ ੪, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ) ।

– ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’

ਸਤੰਬਰ ੧੬, ੨੦੧੨.

———–

ਉਰਦੂ ਦੇ ਮੇਰੇ ਮਨਪਸੰਦ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਇਹ ਹੈ: –

ਸ਼ੋਅਲਾ ਥਾ, ਜਲ ਬੁਝਾ ਹੂੰ, ਹਵਾਏਂ ਮੁਝੇ ਨਾ ਦੋ ।
ਮੈਂ ਕਬ ਕਾ ਜਾ ਚੁਕਾ ਹੂੰ, ਸਦਾਏਂ ਮੁਝੇ ਨਾ ਦੋ । (ਅਹਿਮਦ ਫ਼ਰਾਜ਼)
(ਸਦਾਏਂ = ਆਵਾਜ਼ਾਂ)

ਬੁੱਝ ਚੁੱਕੇ ਸ਼ੋਅਲੇ ਨੂੰ ਹਵਾ ਦੇਣਾ ਵਿਅਰਥ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਫੂਕਾਂ ਮਾਰ-ਮਾਰ ਕੇ ਉਸ ਵਿੱਚਲੀ ਬੁੱਝ ਚੁੱਕੀ ਅੱਗ ਨੂੰ ਭੜਕਾਇਆ ਜਾਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।

ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਸ਼ੇਅਰ ਪਸੰਦ ਕਿਉਂ ਹੈ ?

ਕਿਤੇ ਅਜਿਹਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕਿ ਮੇਰੇ ਅਚੇਤ ਮਨ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹ ਹੁਣ ਠੰਢਾ ਪੈ ਚੁੱਕਾ ਹੈ?

– ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’

ਸਤੰਬਰ ੬, ੨੦੧੨.

———–

उर्दू के मेरे पसंदीदा शेयरों में से एक यह है: –

शो’ला था, जल बुझा हूँ, हवाएँ मुझे न दो ।
मैं कब का जा चुका हूँ, सदाएँ मुझे न दो । (अहमद फ़राज)
(सदाएँ = आवाज़ें)

बुझ चुके शो’ले को हवा देना व्यर्थ ही होता है। फूँक मार-मार कर उस के भीतर की बुझ
चुकी आग को भड़काया जाना सम्भव नही होता।

पता नही मुझे यह शेयर क्यों पसंद है?

कहीं ऐसा तो नही कि मेरे अचेत मन में धर्म के प्रचार और प्रसार के लिए जोश अब ठंडा पड़ चुका है?

– अमृत पाल सिंघ ‘अमृत’

सितम्बर ६, २०१२

———–

ਸ੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਜੀ ਤੋ ਬਨੇ ਹਹਿ ਬਹਾਨਾ ਮਾਤ੍ਰ,
ਅਸਲੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਜੂ ਬਨਾਯੋ ਹੈ ।
ਨਿਆਰੋ ਰੂਪ ਖ਼ਾਲਸੇ ਕਾ ਦੇਖ ਕੇ ਜਲਨ ਹੋਤ,
ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ ਕੋ ਨਿਰਾਰਥਕ ਜਨਾਯੋ ਹੈ ।
ਗੁਰੂ-ਦੋਖੀ, ਪੰਥ-ਦੋਖੀ ਹੂਏ ਹਹਿ ਏਕਤ੍ਰ ਅਬ,
‘ਗ੍ਰੰਥ-ਪੰਥ-ਖੰਡਨ’ ਕਾ ਹੀ ਮਤਾ ਪਕਾਯੋ ਹੈ ।
ਪੰਥ ਕੋ ਯਹ ਖੰਡ-ਖੰਡ ਕਰਨੇ ਕੀ ਸੋਚਤ ਹੈਂ,
ਹੋਵਹਿਗੇ ਯਹ ਖੰਡ-ਖੰਡ ਨਿਸ਼ਚਾ ਮੋਹਿ ਆਯੋ ਹੈ । (‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’)

ਜੁਲਾਈ ੧੫, ੨੦੧੨.

———–

Guru Teg Bahadur Nagar, Kharar

ਕਿਸਮਤ ਮਾਰੇ, ਬੜੇ ਬੇਚਾਰੇ, ਮੇਰੇ ਮੁਹੱਲੇ ਦੇ ਸਭ ਵਾਸੀ ।
ਮੀਂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਹਰ ਥਾਂ ਘੁੰਮਦਾ, ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਨਿਕਾਸੀ ।
ਗਲੀ ਕੋਈ ਵੀ ਪੱਕੀ ਨਹੀਂਉ, ਚਿੱਕੜ ਦੇਖ ਕੇ ਛਾਏ ਉਦਾਸੀ ।
ਇੱਕ ਤਾਂ ਦੁੱਖੀ ਔਖੀ ਹਾਲਤ ਤੋਂ, ਉੱਤੋਂ ਸਹਿੰਦੇ ਜੱਗ ਦੀ ਹਾਸੀ । (‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’)

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ

ਜੁਲਾਈ ੮, ੨੦੧੨.

———–

ਪਹਿਲੇ ਦਸਮਗ੍ਰੰਥ-ਬਾਨੀ ਗਾਵਤਾ ਥਾ ਖ਼ੂਬ-ਖ਼ੂਬ,
ਬਾਨੀ ਗਾਇ ਗਾਇ ਧਨ ਅਧਿਕ ਬਨਾਯੋ ਹੈ ।
ਪੰਥ ਨੈ ਭੀ ਮਾਨ ਸਨਮਾਨ ਘਨੋ ਦੀਨੋ ਤਾਹਿ,
ਜਥੇਦਾਰੀ ਦੈ ਕੈ ਪੰਚ ਆਪਨੋ ਬਨਾਯੋ ਹੈ ।
ਅਬ ਵਹੀ ਬਾਨੀ ਉਸੇ ਭਾਵਤੀ ਨਾ ਹਿਐ ਮਾਹਿ,
ਤਿਸੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਕੋ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਪੇ ਲੈ ਆਯੋ ਹੈ ।
ਇਸ ਬਾਰ ਖ਼ੁਦ ਕੋ ‘ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ’ ਕਹਾਵਤ ਹੈ,
ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਭਸੌੜ ਫਿਰ ਪੰਥ ਮਾਹਿ ਆਯੋ ਹੈ । (‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’)

(ਜੁਲਾਈ ੨, ੨੦੧੨)

———–

ਸਿੱਖ ਕਹਿਲਾਏ ਕੇ ਭੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨਿੰਦਤ ਜੋ,
ਐਸੇ ਪਾਖੰਡੀ ਕੋ ਮਲੇਛ ਪਹਿਚਾਨੀਏ ।
ਮਹਿਮਾ ਅਨੰਤ ਦਸ਼ਮੇਸ਼ ਜੂ ਕੇ ਗ੍ਰੰਥ ਕੀ ਹੈ,
ਬ੍ਰਜ ਅਉਰ ਫ਼ਾਰਸੀ ਕਾ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਜਾਨੀਏ ।
ਦਸਮ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੇ ਗ੍ਰੰਥ ਕੀ ਜੋ ਨਿੰਦਾ ਕਰੈ,
ਤਿਨ ਸਿਉ ਨਿਪਟਨੇ ਕੀ ਮਨ ਮਾਹਿ ਠਾਨੀਏ ।
ਦੇਹਧਾਰੀ ਗੁਰੂ ਅਬ ਖ਼ਾਲਸੇ ਕਾ ਕੋਊ ਨਾਹੀਂ,
ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਬਾਣੀ ਕੋ ਹੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਮਾਨੀਏ । (‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’)

(ਜੂਨ ੧, ੨੦੧੨)

———–

ਸ਼ਹਿਰ ਮੇਰੇ ‘ਤੇ ਬਿਜਲੀ ਚਮਕੇ, ਧੱਕ-ਧੱਕ ਹਿਰਦਾ ਧੜਕੇ।
ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਸੱਜਣਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਅੱਜ ਅੱਖ ਮੇਰੀ ਵਿੱਚ ਰੜਕੇ।
ਬਾਹਰ ਵੀ ਵਰਖਾ ਹੁੰਦੀ ਤੇ ਅੱਖ ਵੀ ਮੀਂਹ ਵਰਸਾਏ,
ਬਾਹਰ ਬੱਦਲ ਰੋ ਰਿਹਾ, ਮੈਂ ਰੋਂਦਾ ਅੰਦਰ ਵੜਕੇ। (‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’)

(੦੮ ਅਤੇ ੦੯ ਦਸੰਬਰ, ੨੦੧੧ ਦੀ ਦਰਮਿਆਨੀ ਇਸ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਖਰੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵੇਲੇ ਮੀਂਹ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ।)

———–

ਭੈ ਕਾਹੂ ਕਉ ਦੇਤ ਨਹਿ ਨਹਿ ਭੈ ਮਾਨਤ ਆਨ॥
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਨਿ ਰੇ ਮਨਾ ਮੁਕਤਿ ਤਾਹਿ ਤੈ ਜਾਨਿ॥੧੬॥
(ਸਲੋਕ ਮਹਲਾ ੯, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ)

ਅੱਜ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪੁਰਬ ਹੈ।

ਪਾਂਚ ਤਤ ਕੋ ਤਨੁ ਰਚਿਓ ਜਾਨਹੁ ਚਤੁਰ ਸੁਜਾਨ ॥
ਜਿਹ ਤੇ ਉਪਜਿਓ ਨਾਨਕਾ ਲੀਨ ਤਾਹਿ ਮੈ ਮਾਨੁ ॥੧੧॥
(ਸਲੋਕ ਮਹਲਾ ੯, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ)

भै काहू कउ देत नहि नहि भै मानत आन ॥
कहु नानक सुनि रे मना गिआनी ताहि बखानि ॥१६॥
(सलोक महला ९, श्री गुरु ग्रन्थ साहिब जी)

आज श्री गुरु तेग बहादुर साहिब जी का बलिदान दिवस है.

पांच तत को तनु रचिओ जानहु चतुर सुजान ॥
जिह ते उपजिओ नानका लीन ताहि मै मानु ॥११॥
(सलोक महला ९, श्री गुरु ग्रन्थ साहिब जी)

bhai kaahoo ka-o dayt neh neh bhai maanat aan.
(One who does not frighten anyone, and who is not afraid of anyone else).
kaho naanak sun ray manaa gi-aanee taahi bakhaan. ||16||
(- says Nanak, listen, mind: call him spiritually wise. ||16||)
(Salok Mahala 9, Sri Guru Granth Sahib Ji)

Today is the martyrdom-day of Sri Guru Teg Bahadur Sahib.

paaNch tat ko tan rachi-o jaanhu chatur sujaan.
(Your body is made up of the five elements; you are clever and wise – know this well.)

jih tay upji-o naankaa leen taahi mai maan. ||11||
(Believe it – you shall merge once again into the One, O Nanak, from whom you originated. ||11||)
(Salok Mahala 9, Sri Guru Granth Sahib Ji)

November 24, 2011

———–

ਕਤਲ ਤਾਂ ਕਤਲ ਹੈ –
ਸਜ਼ਾਯੋਗ ਜੁਰਮ ।

ਵੱਖਰੀ ਏ ਗੱਲ –
ਕਿ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਕੁੱਝ ਕਾਤਲ
ਬਾਇੱਜ਼ਤ ਬਰੀ ।

ਕਾਨੂੰਨ ਵੀ ਕਾਨੂੰਨ ਹੈ,
ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਕਤਲ ਦੇ ਜੁਰਮ ਵਿੱਚ –
ਦੋ-ਦੋ ਦੋਸ਼ੀ ਫਾਂਸੀ ਚਾੜ੍ਹੇ ਜਾਂਦੇ ।
ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕਾਤਲਾਂ ‘ਤੇ –
ਕਦੇ ਮੁਕੱਦਮਾ ਵੀ ਨਾ ਚੱਲਦਾ । (‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’)

(ਨਵੰਬਰ, 1984 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕਤਲੇਆਮ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਿਆਂ…) (ਨਵੰਬਰ 01, 2011)

———–

ਥੋੜਾ-ਕੁ ਚਿਰ ਮੇਰਾ ਸਾਥ ਨਿਭਾਏਗੀ ।
ਉਹ ਵੀ ਆਖਿਰ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆਏਗੀ ।
ਮੁੱਦਤ ਤੱਕ ਉਸ ਮੈਨੂੰ ਲਾਡ ਲਡਾਏ, ਪਰ,
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਆਖਿਰ ਮੈਨੂੰ ਪਿੱਠ ਵਿਖਾਏਗੀ । (‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’)

(ਅਕਤੂਬਰ 18, 2011)

———–

ਮਤਲਬ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਘੋਰ ਹਨੇਰਾ ।
ਨਾ ਸਜਣਾਂ ਤੇਰਾ ਪੁੰਨ ਕੋਈ ਵੇਖੇ, ਕੋਈ ਵੇਖੇ ਪਾਪ ਨਾ ਮੇਰਾ । (‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’)

(ਦੁਸ਼ਹਿਰਾ, ਅਕਤੂਬਰ 06, 2011)

———–

ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦਾ ਐਵੇਂ ਪੰਗਾ ਪਾ ਬੈਠੇ ।
ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਸਿੰਗ ਫਸਾ ਬੈਠੇ ।
ਚੰਗੇ-ਭਲੇ ਮੈਂਬਰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸੀ ਬਣੇ ਹੋਏ,
ਚੌੜ ‘ਚ ਆ ਕੇ ਝੀਂਡਾ ਸਾਹਿਬ ਆਪਣੀ ਸੀਟ ਗਵਾ ਬੈਠੇ । (‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’)

( ਸਤੰਬਰ 18, 2011 ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਰਾਜ ਲਈ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜਗਦੀਸ਼ ਸਿੰਘ ਝੀਂਡਾ ਦੀ ਕਰਾਰੀ ਹਾਰ ਮਗਰੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’ ਵੱਲੋਂ ਸਤੰਬਰ 22, 2011 ਨੂੰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਟਿੱਪਣੀ )

———————————–

More: Next Comments

Should We Remain Spectators?

(Amrit Pal Singh ‘Amrit’)

When I read articles and comments by people on different websites, I realise that such people can be divided in two different categories. One category can be labeled as ‘Spectators’, and the other ‘Activists’.

A ‘spectator’ is a person, who does nothing else, just watches a game, show, or incident etc. A spectator is an observer. He or she goes to an assembly or gathering to observe and report but not to take part in its activities. He or she just sees what is happening. He or she does not try to change the situation. He or she does nothing to make things better.

On the other hand, an ‘activist’ is a person, who advocates or opposes a cause or issue vigorously, especially a social or a political cause. It means an activist is not merely a spectator, but he or she tries to make things better. Thus, activism is a principle or practice of forceful action or involvement as a means of achieving social, political or other goals, sometimes by demonstrations, protests, and even by writings etc.

I generally use the internet for news. I want to know what is happening around the world. I read news and come to know that innocent people are being brutally murdered, raped, plundered, and displaced from their homes. I often see pictures and videos that show miseries of ordinary people.

I have been watching what is going on around the world. However, should I remain purely a spectator? Should I turn blind eye to abuses made by any government or any rebel group?

Our next generations certainly will ask us what we did to stop extremism. They will ask us what we did to make things better. It is not good to be just a spectator.

It is time to be an activist. People around us are innocent. They do not know why terrorism, extremism is there around the world. It is time to create awareness among the masses.

If we remain inactive, we will have to witness our own destruction.

Thus, we have no other option. We have to pressurize our respective governments to take strong steps against terrorism and extremism. We have to raise our voices on every forum.

We can no longer be merely a spectator. We should come together to be activists… Let us try to make things better, by creating awareness among ordinary people, by demonstrations, protests, and even by writings etc.

ਮੇਰਾ ਉਸਤਾਦ ਕੁੱਤਾ

(ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’)

ਕੁੱਤਿਆਂ ਬਾਰੇ ਮੈਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਵਿਅੰਗ ਲੇਖ ‘ਕੁੱਤਿਆਂ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਨਾ ਕਰੋ‘ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਸੀ । ਪਿੱਛਲੇ ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਵੀਚਾਰ ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਕੁੱਤਿਆਂ ਬਾਰੇ ਆਏ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਮੈਂ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਦੱਤ ਅਵਤਾਰ ਦੀ ਕਥਾ ਪੜ੍ਹੀ ਤੇ ਵੀਚਾਰੀ, ਮੈਂਨੂੰ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਵਿਵੇਕੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਦਬੁੱਧੀ ਤੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ; ਵੇਸਵਾ ਤੋਂ ਵੀ ਤੇ ਕਿਸੇ ਜਾਨਵਰ ਤੋਂ ਵੀ । ਜਿਸ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੋਏ, ਉਸ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਜ਼ਰੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਨਹੀਂ ਤਾਂ, ਵਿਅਕਤੀ ਅਕ੍ਰਿਤਘਣ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੋ ਵੀਚਾਰ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਹੁਣ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਲੱਗਾ ਹਾਂ, ਇਹ ਮੈਂਨੂੰ ਇੱਕ ਕੁੱਤੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ, ਤੇ ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਉਸਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰ ਦੇਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ।

ਜਿਸ ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਮੈਂ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲੱਗਾ ਹਾਂ, ਉਹ ਇੱਕ ਪਾਲਤੂ ਕੁੱਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਮੇਰੇ ਘਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਇੱਕ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਇਸ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਉਹ ਕੁੱਤਾ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਹੀ ਆਪਣੇ ਉਸ ਮਾਲਿਕ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਇਹ ਥਾਂ ਬੜੀ ਸ਼ਾਂਤ ਸੀ । ਉਸ ਵਕਤ ਮੇਰੇ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰਹਿੰਦਾ । ਮੇਰੇ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦੀ । ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਮੁਹੱਲੇ ਦੇ ਲੋਕ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਇਸ ਪਾਸਿਉਂ ਲੰਘ ਜਾਂਦੇ । ਜਾਂ ਫਿਰ, ਮੇਰੇ ਘਰ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾਲ ਵਾਲੇ ਖਾਲੀ ਪਏ ਪਲਾਟ ਵਿੱਚ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਸੱਪ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ । ਕਦੇ-ਕਦੇ ਕੋਈ ਸੱਪ ਮੇਰੇ ਘਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਗੇੜੀ ਵੀ ਮਾਰ ਜਾਂਦਾ, ਪਰ ਫ਼ਰਸ਼ ਤੇ ਮਾਰਬਲ ਲੱਗਾ ਹੋਣ ਕਾਰਣ ਸੱਪ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਚਲਣ ਵਿੱਚ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਔਖਿਆਈ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ, ਜਿਵੇਂ ਗੁਰੂ-ਨਿੰਦਕ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੁਣ ਕੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਸੱਪ ਨੂੰ ਮੈਂ ਮਾੜਾ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਸੱਪ ਨਿੰਦਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਸ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਪਾਉਂਦਾ, ਤੇ ਇੰਝ ਮੇਰੀ ਇਕਾਂਤ ਸਾਧਨਾ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਰੁਕਾਵਟ ਵੀ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ।

ਪਰ, ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੇ ਮੁਹੱਲੇ ਦੇ ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਹੈ । ਉਹ ਭੌਂਕਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਇੰਝ ਸ਼ਾਂਤੀ ਭੰਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਖਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਇਸ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿੱਚ ਆਇਆ, ਤਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਇੱਥੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ । ਕਦੇ ਕੋਈ ਵਿਰਲਾ-ਟਾਂਵਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਇਧਰੋਂ ਲੰਘਦਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਕੁੱਤਾ ਭੌਂਕ ਦਿੰਦਾ । ਜਾਂ, ਕਦੇ ਕੋਈ ਹੋਰ ਕੁੱਤਾ ਇਸ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਂ ਪੈ ਜਾਂਦਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਭੌਂਕ ਕੇ ਆਪਣਾ ਸ਼ੌਂਕ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲੈਂਦਾ । ਬਾਕੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦਾ । ਘਰ ਦਾ ਮਾਲਕ ਤੇ ਮਾਲਕਣ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਬੱਚੇ ਸਕੂਲ ਪੜ੍ਹਨ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ । ਘਰ ਵਿੱਚ ਬਸ ਇਹ ਕੁੱਤਾ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ, ਬਿਲਕੁਲ ਇਕੱਲਾ । ਹੁਣ ਇਕੱਲਾ ਜੀਅ ਕਰੇ? ਚੁੱਪ ਹੀ ਰਹੇਗਾ ਨਾ ! ਭੌਂਕਿਆ ਵੀ ਤਾਂ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੇ ਕੋਈ ਹੋਰ ਮੌਜੂਦ ਹੋਏ ।

ਹੌਲ਼ੀ-ਹੌਲ਼ੀ ਇਸ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਮਕਾਨ ਬਣਦੇ ਗਏ ਤੇ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਕਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ । ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਘਰਾਂ ਦਾ ਲਾਂਘਾ ਵੀ ਇਹ ਮੁਹੱਲਾ ਬਣ ਗਿਆ । ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਵੱਧਣ ਲੱਗ ਪਈ । ਜ਼ਾਹਿਰ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਭੌਂਕਣਾ ਵੀ ਉਸੇ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ ਵੱਧਣ ਲੱਗ ਪਿਆ । ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਭੌਂਕਣ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਵੀ ਵੱਧਣ ਲੱਗ ਪਈ ।

ਸਵੇਰੇ ਇਕਾਂਤ ਸਾਧਨਾ ਕਰਨ ਬੈਠਣ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਹੀ ਕੋਈ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣਾ, ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਭੌਂਕਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਣਾ । ਆਸ-ਪਾਸ ਬਣਦੇ ਮਕਾਨਾਂ ਦੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਲੰਘਣੇ, ਤਾਂ ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਭੌਂਕਣਾ । ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਖੇਡਣਾ, ਤਾਂ ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਭੌਂਕਣਾ । ਕਦੇ-ਕਦੇ ਕੋਈ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਚਿੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਕੁੱਤੇ ਵਾਂਗ ਹੀ ਭੌਂਕਣ ਲੱਗਦਾ, ਤਾਂ ਚਿੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਹੋਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੌਂਕਣਾ । ਜਦ ਵੀ ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਭੌਂਕਣਾ, ਮੈਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਜਾਣਾ ।

ਮੈਂਨੂੰ ਹੈਰਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਕਿ ਕਈ ਲੋਕ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਉਸ ਘਰ ਦੇ ਅੱਗੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੁੱਤਾ ਫਿਰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣਦਾ ਨਹੀਂ, ਜਾਂ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ ਕਿ ਇਹ ਰੋਜ਼ ਦੇ ਲੰਘਣ ਵਾਲੇ ਹਨ । ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਕਿ ਇਹ ਕੁੱਤਾ ਇਹ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ ਕਿ ਕੋਈ ਉਸ ਨੂੰ ਚਿੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਕੱਢਦਾ ਹੈ ? ਮੈਂਨੂੰ ਸਮਝ ਨਾ ਆਉਂਦੀ ਕਿ ਇਹ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ ਕਿ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਪਿਆਰੇ-ਪਿਆਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਉੱਤੇ ਭੌਂਕਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ, ਉਹ ਡਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਮੈਂ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੇ-ਵਜ੍ਹਾ ਭੌਂਕਣ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਰਿਹਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਮੇਰੇ ‘ਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਭੌਂਕਿਆ ਨਹੀਂ ।

ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲੋਕ ਘਰ ਦਾ ਕੂੜਾ ਸੁੱਟਣ ਥੋੜੀ ਦੂਰ ਇੱਕ ਨਿਯਤ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ । ਫਿਰ, ਸਾਡੇ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿੱਚ ਕੂੜਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਆਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ । ਮਹੀਨੇ ਦੇ ੪੦ ਰੁਪਏ ਲੈਂਦਾ ਹੈ । ਹੁਣ ਕੂੜਾ ਸੁੱਟਣ ਆਪ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ । ਪਰ, ਨਵੀਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਇਹ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ ਕਿ ਜਿੰਨੀ ਦੇਰ ਕੂੜੇ ਵਾਲਾ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਕੁੱਤੇ ਉਤਨੀ ਦੇਰ ਲਗਾਤਾਰ ਭੌਂਕਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਕਈ ਮਹੀਨੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਕੂੜੇ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਇਸ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਿਆਂ, ਪਰ ਇਹ ਕੁੱਤਾ ਅਜੇ ਵੀ ਉਸ ਉੱਤੇ ਭੌਂਕਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਬੜੀ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੌਂਕਦਾ ਹੈ । ਕੂੜੇ ਵਾਲਾ ਭਲਾ ਕਿਸੇ ਦਾ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ? ਉਹ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਸਹਾਇਤਾ ਹੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਘਰਾਂ ਦਾ ਕੂੜਾ ਲਿਜਾ ਕੇ ।

ਕੂੜੇ ਵਾਲੇ ਦੇ ਆਉਣ ‘ਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਨਾਨੀਆਂ ਆਪੇ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਕੂੜਾ ਦੇ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਮੈਂਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਕੂੜੇ ਵਾਲਾ ਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਤੇ ਇੰਝ ਕੂੜਾ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪਿਆ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ।

ਹੌਲ਼ੀ-ਹੌਲ਼ੀ ਮੈਂਨੂੰ ਸਮਝ ਆਈ ਕਿ ਮੁਹੱਲੇ ਵਾਲਾ ਕੁੱਤਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉੱਚੀ ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਭੌਂਕਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕੂੜੇ ਵਾਲਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਨੁਕਤਾ ਮੇਰੇ ਬੜੇ ਕੰਮ ਦਾ ਸਾਬਿਤ ਹੋਇਆ । ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਵੀ ਕੁੱਤਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਭੌਂਕਦਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਸਮਝ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕੂੜੇ ਵਾਲਾ ਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਘਰ ਵਿੱਚ ਜੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੂੜਾ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਜਾਏ, ਤਾਂ ਸਵੇਰੇ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕਦੋਂ ਕੁੱਤਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੌਂਕੇ । ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੌਂਕਿਆ, ਤਾਂ ਸਮਝੋ ਕੂੜੇ ਵਾਲਾ ਆ ਗਿਆ । ਸਾਫ਼ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਇਹ ਕੁੱਤਾ ਹੀ ਮੈਂਨੂੰ ਸੂਚਨਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੂੜੇ ਵਾਲਾ ਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਜੇ ਕਦੇ ਅੱਗੇ-ਪਿੱਛੇ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੌਂਕੇ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਸਮਝ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਬੰਦਾ ਆ ਕੇ ਉਸ ਘਰ ਦੇ ਨੇੜੇ-ਤੇੜੇ ਖੜਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ । ਮੈਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਕੇ ਵੇਖ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਮੇਰਾ ਘਰ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਰਿਹਾ ।

ਹੁਣ ਮੈਂਨੂੰ ਸਮਝ ਆ ਗਈ ਕਿ ਇਹ ਕੁੱਤਾ ਤਾਂ ਬੜੇ ਕੰਮ ਦੀ ਸ਼ੈਅ ਹੈ । ਮੈਂ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਉਸ ਘਰ ਦੇ ਅੱਗੋਂ ਦੀ ਲੰਘਣਾ ਤੇ ਉਸ ਕੁੱਤੇ ਵੱਲ ਦੇਖ ਕੇ ਮੁਸਕੁਰਾ ਦੇਣਾ । ਮੇਰੇ ‘ਤੇ ਉਹ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਭੌਂਕਦਾ, ਪਰ ਜੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਭੌਂਕਣ ਦਾ ਆਪਣਾ ਸ਼ੌਂਕ ਪੂਰਾ ਕਰ ਹੀ ਲੈਂਦਾ ਹੈ । ਆਹਿਸਤਾ-ਅਹਿਸਤਾ ਉਹ ਕੁੱਤਾ ਮੈਂਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲੱਗਣ ਪਿਆ । ਵੈਸੇ, ਉਹ ਸੋਹਣਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਹੈ ਤੇ ਚੁਸਤ ਵੀ ।

ਮੈਂ ਉਸ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਸੋਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ । ਸੋਚਣ ‘ਤੇ ਕਿਹੜਾ ਖ਼ਰਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ! ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਕਿ ਇਹ ਭੌਂਕਦਾ ਕਿਉਂ ਹੈ ।

ਮੈਂਨੂੰ ਸਮਝ ਆਈ ਕਿ ਭੌਂਕਣਾ ਉਸ ਦੀ ਆਦਤ ਹੈ । ਉਹ ਆਪਣੀ ਆਦਤ ਤੋਂ ਮਜਬੂਰ ਹੈ । ਵਾਦੜੀਆਂ ਸਜਾਦੜੀਆਂ ਨਿਭਣ ਸਿਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ । ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਵੀ ਤਾਂ ਆਖਿਆ ਹੈ, ‘ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਨਾ ਆਦਤਾਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਨੇ ਭਾਂਵੇਂ ਕੱਟੀਏ ਪੋਰੀਆਂ-ਪੋਰੀਆਂ ਜੀ ।’ ਸੱਚੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਾਲਕ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਹੀ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਭੌਂਕੇ । ਜੇ ਉਹ ਭੌਂਕਦਾ ਨਾ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਮਾਲਕ ਉਸ ਨੂੰ ਰੱਖਦਾ ਹੀ ਨਾ । ਯਾਨੀ, ਭੌਂਕਣਾ ਉਸ ਦੀ ਆਦਤ ਵੀ ਹੈ ਤੇ ਨੌਕਰੀ ਵੀ ।

ਪਰ, ਮੈਂਨੂੰ ਗੂੜ੍ਹ-ਗਿਆਨ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਹੋਇਆ, ਜਦੋਂ ਦੱਤ ਅਵਤਾਰ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਲੈ ਕੇ ਮੈਂ ਇਸ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਉਸਤਾਦ ਮੰਨ ਲਿਆ । ਉਸਤਾਦ ਵੀ ਐਸਾ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਕੋਈ ਦੱਖਣਾ ਜਾਂ ਫ਼ੀਸ ਆਦਿ ਨਾ ਲਏ । ਮੇਰੇ ਮਨ ਦੇ ਕਈ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਹੀ ਹੱਲ ਕਰ ਦਿੱਤੇ । ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕੁੱਝ ਲੋਕ ਕਿਉਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਗੁਰਬਾਣੀ, ਗੁਰੂ-ਇਤਿਹਾਸ ਤੇ ਰਹਿਤ-ਮਰਯਾਦਾ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਭੌਂਕਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਮੇਰੇ ਇਸ ਉਸਤਾਦ ਕੁੱਤੇ ਤੋਂ ਮੈਂਨੂੰ ਸਮਝ ਆਈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇੰਝ ਭੌਂਕਣਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਦਤ ਵੀ ਹੈ ਤੇ ਨੌਕਰੀ ਵੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਇਆ ਮਿਲਦੀ ਹੀ ਇਸੀ ਗੱਲ ਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਭੌਂਕਣ । ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਜੇ ਭੌਂਕਣ ਨਾ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਇਆ ਵੀ ਕੋਈ ਨਾ ਦਵੇ । ਹੁਣ ਮਾਇਆ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਤਾਂ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਨਾ । ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਝੂਟੇ ਮਾਇਆ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਹੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ । ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਤੇ ਰਸਾਲੇ ਮਾਇਆ ਆਸਰੇ ਹੀ ਚਲਦੇ ਹਨ । ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਤੋਰੀ-ਫੁਲਕਾ ਵੀ ਮਾਇਆ ਆਸਰੇ ਹੀ ਚਲਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁਰਗੇ ਖਾਣੇ ਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣੀ ਹੈ, ਉਹ ਇਹ ਸਭ ਮਾਇਆ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਗੇ ?

ਸੱਜਣੋ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਦਿ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਭੌਂਕਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਮਾਇਆ ਦੇ ਦਵੋ, ਤਾਂ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਆਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੀ ਭੌਂਕਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦੇਣਗੇ । ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਉਜਾੜ-ਬੀਆਬਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਖੜੇ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਖ਼ਰਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਰੀਦ ਲੈਣ ਦੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦੇ ? ਚਲੋ ਛੱਡੋ, ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਾਇਆ ਨਹੀਂ, ਦਿਮਾਗ਼ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਮੇਰੇ ਉਸਤਾਦ ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਖ਼ਾਸੀਅਤ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਘਰ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਬਾਹਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿਸੇ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਭੌਂਕਦਾ । ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਇਹ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਮਝਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਮੈਂਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝ ਆਈ ਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਦਿ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਵੀ ਉਦੋਂ ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ।

ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਪੁਰਾਣਾ ਗੁਰੂ-ਨਿੰਦਕ ਮੁੜ ਕੇ ਆਪਣਾ ਉਹੀ ਨਿੰਦਾ-ਰਾਗ ਆਲਾਪਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਵੇ, ਜਾਂ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਗੁਰੂ-ਨਿੰਦਕ ਪੈਦਾ ਜਾਏ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਸਮਝ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਗੁਰਮਤਿ ਦਾ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਆਇਆ ਹੋਣਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਗੁਰੂ-ਨਿੰਦਕ ਨਿੰਦਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ । ਕੋਈ ਨਿੰਦਕ ਭੌਂਕਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਕੋਈ ਗੁਰਮਤਿ ਦਾ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਪਿਆਰਾ ਉਠ ਪਿਆ, ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਵੈੱਬ-ਸਾਈਟ, ਕੋਈ ਅਖ਼ਬਾਰ ਜਾਂ ਰਸਾਲਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ।

ਮੇਰਾ ਉਸਤਾਦ ਕੁੱਤਾ ਆਪਣੇ ਮਾਲਕ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਭੌਂਕਦਾ । ਇੱਕ ਦਿਨ ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਹ ਕੁੱਤਾ ਘਰ ਦੇ ਗੇਟ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਤੇ ਮਾਲਕ ਉਸ ਨੂੰ ਸੋਟੀ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਿ ਕੁੱਤਾ ਰੋਣਹਾਕਾ ਹੋਇਆ ‘ਚੂੰ-ਚੂੰ’ ਤਾਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਪਰ ਆਪਣੇ ਮਾਲਕ ‘ਤੇ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਭੌਂਕ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

ਮੈਂ ਉਸਤਾਦ ਜੀ ਦੇ ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, “ਕੀ ਗੱਲ ਹੋ ਗਈ?”

ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਮਾਲਕ ਬੋਲਿਆ, “ਮੇਰੀ ਨਵੀਂ ਕਾਰ ਉੱਤੇ ਪੰਜੇ ਮਾਰ-ਮਾਰ ਕੇ ਝਰੀਟਾਂ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ।”

ਮੇਰੇ ਉਸਤਾਦ ਜੀ ਦਾ ਕੁਟਾਪਾ ਚੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਚੰਗਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਪਰ ਗੱਲ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਮਾਲਕ ਦੀ ਵੀ ਠੀਕ ਹੀ ਲੱਗੀ । ਉਸਤਾਦ ਜੀ ਨੂੰ ਹੋਰਨਾਂ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਭੌਂਕਣ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਆਪਣੇ ਮਾਲਕ ਦਾ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਨਹੀਂ ।

ਮੇਰੇ ਕਈ ਭੋਲੇ ਵੀਰ ਪੁੱਛਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਿੱਖ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਕੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਦਿ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਹੋ ਰਹੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਬੋਲਦੇ । ਅਜਿਹੇ ਵੀਰਾਂ ਨੇ ਜੇ ਕਦੇ ਮੇਰੇ ਉਸਤਾਦ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਮਾਲਕ ਕੋਲੋਂ ਕੁੱਟ ਪੈਂਦੀ ਦੇਖੀ ਹੁੰਦੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਜਿਹੇ ਸਵਾਲ ਨਾ ਪੁੱਛਦੇ । ਆਪਣੇ ਮਾਲਕਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਬੋਲ ਕੇ ਆਪਣੇ ਮਾਲਕਾਂ ਤੋਂ ਛਿੱਤਰ ਖਾਣੇ ਸੌਖੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ । ਛਿੱਤਰ ਵੀ ਖਾਉ ਤੇ ਚੁੱਪ ਵੀ ਰਹੋ । ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦੱਸ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਕਿ ਮਾਲਕ ਨੇ ਛਿੱਤਰ ਮਾਰੇ । ਮੈਂ ਮਗਰੋਂ ਦੇਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਮੇਰਾ ਉਸਤਾਦ ਕੁੱਤਾ ਵੀ ਆਪਣੇ ਉਸੇ ਮਾਲਕ ਦੇ ਅੱਗੇ-ਪਿੱਛੇ ਪੂਛ ਹਿਲਾਉਂਦਾ ਫਿਰਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਚੰਗੀ ਛਿਤਰੌਲ ਕੀਤੀ ਸੀ ।

ਕਈ ਵਾਰ ਜੇ ਉਸਤਾਦ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਘਰ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ ਰਹਿ ਜਾਏ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਕੇ ਇਧਰ ਉਧਰ ਸੈਰ ਕਰਨ ਨਿਕਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਮਾਲਕ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਸੈਰ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਜੇ ਮੇਰਾ ਉਸਤਾਦ ਕੁੱਤਾ ਦੂਜੇ ਮੁਹੱਲੇ ਜਾ ਵੜੇ, ਤਾਂ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਪੱਥਰ ਦਿਖਾ ਕੇ ਡਰਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਪੱਥਰ ਦਿਖਾਉਣਾ ਤਾਂ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਜੇ ਕੋਈ ਵੈਸੇ ਹੀ ਦਬਕਾ ਵੀ ਮਾਰ ਦਵੇ, ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਉਸਤਾਦ ਕੁੱਤਾ ਬੜੀ ਫੁਰਤੀ ਨਾਲ ਉੱਥੋਂ ਭੱਜ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ । ਉਸਤਾਦ ਜੀ ਦੀ ਇਸ ਆਦਤ ਨੂੰ ਕੋਈ ਉਸ ਦੀ ਕਾਇਰਤਾ ਵੀ ਸਮਝ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਗੁਰੂ-ਨਿੰਦਕਾਂ ਦੀ ਬਿਲਕੁਲ ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਨੂੰ ਇਸੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਇਸ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਭੌਂਕਣ ਤੋਂ ਮੈਂ ਹੁਣ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ । ਗੁਰੂ-ਨਿੰਦਕਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਹੁਣ ਮੈਂਨੂੰ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਨਹੀਂ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ । ਹਾਂ, ਤਰਸ ਜ਼ਰੂਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁੱਤਾ ਹੋਣਾ ਕਿੰਨੀ ਵੱਡੀ ਸਜ਼ਾ ਹੈ ।

ਮੈਂ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਉਸਤਾਦ ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰ ਦਿਆਂ, ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਮੈਂਨੂੰ ਕਈ ਕੰਮ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗੀਆਂ । ਉਸਤਾਦ ਜੀ ਤੋਂ ਮੈਂਨੂੰ ਇਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝ ਆ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਭੌਂਕਣਾ ਹੈ, ਉਹ ਭੌਂਕਦੇ ਹੀ ਰਹਿਣਗੇ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਲਿਆ ਹੀ ਇਸੇ ਲਈ ਹੈ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਲਕਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ । ਜੇ ਕਰਨਗੇ, ਤਾਂ ਮਾਲਕਾਂ ਨੇ ਬੜੀ ਛਿਤਰੌਲ ਕਰਨੀ ਹੈ । ਉਹ ਪਾਲੇ ਗਏ ਭੌਂਕਣ ਲਈ, ਪਰ ਉਹ ਉਦੋਂ ਤਕ ਹੀ ਭੌਂਕਣਗੇ, ਜਦ ਤਕ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਮਝਦੇ ਹਨ । ਜੇ ਕਦੇ ਉਹ ਕਿਤੇ ਬਾਹਰ ਕਿਸੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਵੀ ਵੱਸ ਪੈ ਗਏ, ਤਾਂ ਬੁਰਾ ਹੋਏਗਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ।

ਆਪਣੇ ਉਸਤਾਦ ਕੁੱਤੇ ਤੋਂ ਮੈਂ ਬੜਾ ਕੁੱਝ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ । ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਵੀ ਇੱਕ ਗੱਲ ਆਪਣੇ ਉਸਤਾਦ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਦੱਸ ਦਿਆਂ । ਉਸਤਾਦ ਜੀ ! ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਮੌਤ ਬੜੀ ਬੁਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਉਹ ਵੀ ਸੁਣ ਲੈਣ, ਜੋ ਕੁੱਤਿਆਂ ਵਾਂਗ ਭੌਂਕਣ ਦੇ ਆਦੀ ਹੋ ਗਏ ਹਨ । ਕੁੱਤੇ ਵਰਗੇ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਭਾਂਵੇਂ ਆਸਾਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਮੌਤ ਮਰਨਾ ਬੜਾ ਕਸ਼ਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।

-0-